Libyalı uzmanlar Anayasa referandumunun seçimlerden önce yapılması konusunda hemfikir

TRABLUS (AA) – AYDOĞAN KALABALIK – Libya’da uluslararası toplum tarafından tanınan Ulusal Birlik Hükümeti ve Tobruk’taki Temsilciler (TM) Meclisince Fethi Başağa liderliğinde kurulan iki hükümet arasında yaşanan siyasi bölünmüşlüğe yenileri eklenirken, Libyalı siyasiler ve uzmanlar, devrimden sonra hazırlanmış yeni Anayasa için referanduma gidilmesinin ülkenin önceliği olması gerektiğini vurguluyor.

Ülkenin batısındaki siyasi oluşumların itirazına rağmen seçimlere yeni bir geçiş dönemi hükümeti ile girilmesi için işbirliği yapan TM Başkanı Akile Salih ve Trablus merkezli Devlet Yüksek Konseyi (DYK) Başkanı Halid el-Mişri, Bingazi kentinde Anayasa Mahkemesi kurulmasına ilişkin yasa tasarısının TM tarafından kabul edilmesinin ardından anlaşmazlığa düştü.

Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi Abdoulaye Bathiliy, ülkede bir an evvel seçimlerin gerçekleştirilmesi yönünde çaba sarf ediyor. Başbakan Abdulhamid Dibeybe de seçimlerle ilgili bütün girişimleri destekler nitelikte beyanda bulunuyor.

Ancak Libyalı siyasiler ve uzmanlar, devrimden sonra hazırlanmış olan yeni Anayasa için referanduma gidilmesinin, ülkenin önceliği olması gerektiğini vurguluyor.

Libya Müstakil Demokratlar Partisi Başkanı Sami Sayd AA muhabirine yaptığı açıklamada, "TM ile DYK’nın yeni bir hükümet oluşturmasının mümkün olmadığını, çünkü iki yasama kurumunun devamlı bir şekilde anlaşmazlık halinde olduğunu" söyledi.

"DYK’nın kararları istişare amaçlı olarak alınır, bağlayıcı değildir. Eğer Anayasa için referanduma gidilmez ve seçimler yapılmazsa 2023 yılında da daha önce yaşadığımız krizleri yaşarız." diyen Sayd, parti olarak referanduma gidilmesini teşvik için çalıştaylar ve konferanslar düzenlediklerini aktardı.

Sayd, Başkanlık Konseyi Başkanlığının, ülkedeki diğer siyasi oluşumlar ve partilerle bir araya gelerek, iki yasama kurumunu (TM ve DYK) bir kararname ile lağvedebileceğini ve böyle bir yetkisinin olduğunu hatırlatarak, "Bingazi’de Anayasa Mahkemesi kurmak istemelerinin amacı, Başkanlık Konseyi Başkanı’nın böyle bir adım atması durumunda kararı bozmaktır." diye konuştu.

– Yasama ve yargıyı tek elde toplama girişimi

Anayasa Komisyonu Üyesi Salih Muhammed Şakir, "TM’nin Bingazi’de Anayasa Mahkemesi kurma girişimi yasama ve yargı kurumlarını bir elde toplama çabasıdır. Bütün Libyalıların hayal ettiği demokratik bir ülke hedefine uygun bir adım olmadığı ortadadır." ifadelerini kullandı.

"Libya halkı tarafından seçilmiş Anayasa Komisyonunca hazırlanan Anayasa yıllardır hazır bekliyor." diyen Şakir, TM ve DYK’nın önce halkı referanduma götürecek adımları atması gerektiğini kaydetti.

TM ve DYK’nın çıkarları gereği bazen bir araya geldiği bazen de karşı cephelerde yer aldığını dile getiren Şakir şunları kaydetti:

"Bu şekilde iki yasama organı yönetimi ve vekilleri görev sürelerini uzatmak için manevra yapıyorlar. Artık bu kurumlar meşruiyetlerini çoktan kaybetti. Libya halkı geçiş dönemlerine ve peş peşe gelen hükümetlere çok sabretti. TM yargı kurumuna müdahale ediyor. Bu Libya devletinin çıkarına değil. Kurumlar parlamento kararıyla değil Anayasa çerçevesinde oluşturulur.

Attıkları adımlara 'Libya’nın istikrarsızlık ortamı içinde olduğu ve söz konusu kararın geçici olduğu' gibi gerekçeler gösteriyorlar. Bu kabul edilemez. Yargının bağımsızlığına halel gelmemelidir."

Libya Yönetim Akademisi Başkanı Abdurrahman Şeybani de seçimleri istemeyen siyasi figürlerin ülkedeki siyasi bölünmüşlüğü ve güvenlik zaafını gerekçe göstermek istediğini ifade etti.

Şeybani, "2012 ve 2014 seçimleri ülkede bugünkü şartlara benzer ve hatta güvenlik bakımından daha kötü ortamlarda yapıldı. Parlamento seçimlerinin yapılmasında bir sıkıntı olacağı kanaatinde değilim." görüşünü dile getirdi.

– Üçüncü bir hükümet çözüm olamaz

Libya’daki krizin temelde bazı kurumların "meşruiyet krizi" olduğunu savunan Şeybani, hükümetle ilgili bir sıkıntı bulunmadığını, üçüncü bir hükümetin kurulmasının da çözüm olmayacağını dile getirdi.

Şeybani, sözlerini şöyle tamamladı:

"TM ve DYK nedeniyle Anayasa referandumu yapılamadı. Anayasa 5 yıldır ellerinin altında ama bu iki yasama kurumu referanduma gitmedi. Bingazi’de Anayasa Mahkemesi kurulması için atılan adım, Anayasa Mahkemesinin mevcut itirazlarını bertaraf etmek hedefiyle yapılan bir hile girişimidir."

– Ne olmuştu?

TM Başkanı Akile Salih ile DYK Başkanı Halid el-Mişri’nin işbirliği yaparak, üst düzey kurumların yöneticilerinin değiştirilmesi girişiminde bulunması, Mişri ile Başbakan Abdulhamid Dibeybe arasında gerginliğe neden olmuştu.

Tobruk'taki Temsilciler Meclisinin, Bingazi'de bir Anayasa Mahkemesinin kurulması yönündeki TM Başkanı Akile Salih tarafından sunulan teklifi 6 Aralık'ta onaylaması Salih ve Mişri’yi karşı karşıya getirmişti.