Kanser hastaları psikolojik destek, diyetisyen desteği ve ücretsiz ulaşım istiyor

ANKARA (AA) – Kanserle Dans Derneğince, 1188 kanser hastası ve yakınının çevrim içi katıldığı, "Kanser Tedavisinde Hasta Beklentileri" başlıklı anketin sonuçları açıklandı.

Kanser hastaları ve hasta yakınlarının beklenti ve ihtiyaçlarını anlamak, Türkiye'de bu konuyla ilgili güncel verilerin oluşturulmasını sağlamak amacıyla ocak ayında yapılan anketin sonuçları, araştırmanın koordinatörlüğünü yapan İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Özsarı ve Üsküdar Üniversitesi İç Hastalıkları Tıbbi Onkoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. Umut Demirci ile Kanserle Dans Derneği Başkanı Sevil Gürkan'ın katılımıyla bir otelde düzenlenen toplantı ile duyuruldu.

Prof. Dr. Özsarı, araştırmaya 1188 hasta ve hasta yakınının katıldığını, elektronik ortamda doldurulan ankette 4 bölüm ve 37 sorunun yer aldığını söyledi.

Çalışma sonunda çok önemli çıktı ve çözüm önerilerini, hem karar vericilere hem de geri ödeme kurumlarına yönelik olarak tasnif etmeye çalıştıklarını belirten Özsarı, amaçlarının, onkoloji hastaları ve hasta yakınlarının beklenti ve ihtiyaçlarını anlamak olduğunu kaydetti. Özsarı, bu konuda güncel verilerin oluşturulmasına yönelik mevcut ve yeni gelişen tedavileri, hasta hekim ilişkilerini, ilaca erişimi, sağlık hizmetlerini, psikoloji ve beslenme desteği ile ilgili sorular sorarak, hastaların eğilimlerini belirlemeyi de amaçladıklarını ifade etti.

Özsarı, "Araştırma, hasta ve yakınlarının genel olarak ülkemizdeki sağlık hizmetlerinden memnun olduğunu gösteriyor. Ancak özellikle ilaca erişimde sorun yaşayan hastaların çözüm için yüzde 20 oranında eczaneye, yüzde 19 oranında ise sağlık kurumuna başvurduğu görülüyor." diye konuştu.

Toplumun ücretsiz faydalanabildiği Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) konusunda da yeterince bilgi sahibi olunmadığı ve bu hizmetlerden yararlanılmadığının ortaya çıktığını aktaran Haluk Prof. Dr. Haluk Özsarı, yapılacak ulusal çapta bir çalışmayla, halkı KETEM konusunda bilgilendirmenin, erken tanıya imkan tanıyacağını, bunun da sürdürülebilir bir sağlık sistemine son derece olumlu katkı sağlayacağını anlattı.

– "Sağlıklı planlama yapabilmek için böyle bir durum tespitine cidden ihtiyacımız vardı"

Üsküdar Üniversitesi İç Hastalıkları Tıbbi Onkoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. Umut Demirci de araştırmanın, onkoloji ile uğraşan hekimler ve profesyoneller için çok önemli olduğuna işaret ederek, "Çünkü mevcut sorunu ortaya koymadan çözüm önerileri getiremiyoruz. Bununla ilgili sağlıklı planlama yapabilmek için böyle bir durum tespitine cidden ihtiyacımız vardı." dedi.

Ankete katılanların yüzde 53'ünün meme kanserli hastalar olduğunu belirten Demirci, ankete katılan kadın hasta oranının fazla olduğunu belirtti.

Araştırmanın çıktıları ve karar vericilere yönelik politika önerilerini paylaşan Demirci, şunları kaydetti:

"Araştırma sonuçlarında, kanser tedavisinde hasta ve yakınlarının, psikolojik destek ve beslenme desteğinin kritik öneme sahip olduğu görülüyor. Bu alanlarda desteğe ihtiyaçlarını yüzde 90'lar düzeyinde belirtmiş olmaları, bu konuda ülke çapında ciddi bir çalışma ihtiyacını ortaya çıkarıyor. Bu sonuç, kanser tedavisinde sadece medikal tedaviye odaklanmamak, aynı zamanda multidisipliner bir yaklaşımla, ilgili bölümlerin beraber çalışmasıyla, bir bütün olarak değerlendirme yapma gereksinimini gösteriyor.

Ek olarak kanser tedavilerinde önemli yeri olan klinik çalışmaların bilinirliğinin düşük olduğu ve hekimler tarafından yeterli düzeyde bilgilendirme yapılmadığı görülüyor. Araştırmada diğer önemli çıktı ise, hastaların ulaşım desteği ihtiyacı için de özellikle diyaliz hastalarına benzer bir düzenlemenin kanser hastaları için uygulanabileceği de ortaya çıkıyor. Genel olarak araştırma, kanser hastaları ve yakınlarıyla yapılmış olsa da başta hekimler olmak üzere sağlık çalışanlarının da ihtiyaçlarını, tedavileri boyunca üzerlerinde bulunan ek yüklere de ışık tutması açısından önemli sonuçları ortaya çıkarmıştır."

Kanserle Dans Derneği Başkanı Sevil Gürkan ise özellikle kanser hastaları ve hasta yakınlarının tedavi öncesinde, sırasında ve sonrasındaki deneyimlerini, beklentilerini ve ihtiyaçlarını anlamaya odaklanan bu araştırmanın önemine işaret etti.

Gürkan, "Araştırmamız kamuoyunda kanser hastaları ve yakınlarının yaşadıkları süreçlere, zorluklara, kolaylıklara, ihtiyaçlarına ve beklentilerine ışık tutuyor. Bu yönü ile kanser hastaları ve yakınlarının sesi olarak araştırmanın önemli bir amaca hizmet ettiğini düşünüyorum." diye konuştu.

Kanser hastaları ve yakınlarının hasta dernekleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını belirten Gürkan, "Bu araştırma, kanser hastaları ve yakınlarına gönülden destek veren, onlara psikolojik destek konusunda büyük rolü olan hasta derneklerinin önemini gösteriyor. Hekimlerimiz, tedavi merkezleri ve hastanelerimizin yanı sıra tüm sağlık paydaşlarıyla, hep beraber, kanser hastalarını ve yakınlarını hasta derneklerine yönlendirmeye davet ediyorum." dedi.

– Kanser tedavisinde hasta beklentileri

1188 hasta ve hasta yakınının katıldığı anketin dikkat çeken sonuçlarından biri, hasta ve hasta yakınlarının psikolojik destek beklentisi oldu.

Ankete katılanların üçte ikisinin, tedavi sürecinde veya tedavi tamamlandıktan sonra psikolojik sorunlar yaşadığı belirlenirken, ücretsiz grup terapi ya da bireysel psikolojik destek almayı isteyenlerin oranı yüzde 89'u geçti.

Araştırma sonucunda, hasta ve yakınları için onkoloji alanında çalışan kurum ve kuruluşlar tarafından psikolojik desteğe yönelik programların düzenlenmesi ihtiyacı tespit edildi.

Katılımcıların yüzde 94'ü, uzman diyetisyenden ücretsiz beslenme desteği istediğini belirtti.

Kanser hastası veya yakınlarından yüzde 91'i, tedavi süresince hastaneye gidiş gelişlerde ulaşım desteği talebini de dile getirdi.

– Hastalar sağlık hizmetlerinden memnun

Ankete katılan hasta veya yakınlarının yüzden 80'den fazlası, aldıkları sağlık hizmetleri kalitesini "orta" ve "iyi" olarak değerlendirdi.

Katılımcılar, sağlığı olumlu etkileyen en önemli üç faktörün, "aile ve yakın çevre desteği, beslenme ve gelir", olumsuz etkileyen faktörlerin ise "stres, alkol- sigara ve beslenme" olduğunu belirtti.

Kanser hastaları ile yakınlarının yüzde 27'si, tedavi süreçlerinde sorun yaşamadıklarını ancak tedavileri boyunca sıklıkla "diyetisyen, psikolog" gibi uzman eksikliği problemi yaşadıklarını iletti.

Anket sonucunda, yüzde 25 oranında, tedaviye erişimde maddi sorunlar, yüzde 21 oranında hasta-hekim ilişkisinde yaşanan zorluklar öne çıktı.

Katılımcıların çoğunluğu olan erken evre meme kanseri hastalar hariç, diğer katılımcıların yüzde 28'i, ilaca erişimin ve yeni tedavilerin geri ödeme kapsamında olmamasının önemli bir sorun olduğunu aktardı.

– Hastalar dünyadaki yeni tedaviler hakkında bilgi sahibi olmak istiyor

Kanser hastalarının yüksek oranda, güncel ve yenilikçi tedavilerle ilgilendiğinin de ortaya çıktığı ankette, katılımcıların yüzde 87'si dünyada yeni onaylanmış tedaviler hakkında bilgi sahibi olmayı isterken, yüzde 77'si ise bu tedavileri Türkiye'de de istediğini belirtti.

Ankete katılan kanser hastaları veya yakınlarının büyük oranda kamu üniversite hastaneleri ve devlet hastanelerinde, yüzde 38'inin ise özel hastanelerde tedavi aldığı görüldü.

– İlaca erişim

Anket sonuçları, Türkiye'deki kanser hastalarının ilaca erişim konusunda büyük oranda bir sorun yaşamadıklarını gösterirken, ilaca erişim sorunu yaşayanların başvuracağı bir organizasyonun eksikliği ve hastaların farklı yollarla çözüm aradıkları da dikkat çekti. İlaca erişimde sorunlar, yüzde 13,5 ile eczanelerde ilacın yaygın olmaması, yüzde 11,3 ile ülkede ilacın bulunamaması, yüzde 11,1 ile ilacın kamu veya özel sigorta tarafından karşılanmaması olarak sıralandı. Sorun yaşayan kanser hastalarının yüzde 19,7'sinin eczaneye veya sağlık kurumuna başvurduğu, yüzde 18,6'sinin ise doktora danıştığı görüldü.

Sonuçlar, KETEM'de yapılan ücretsiz kanser taramaları hakkında toplumun daha fazla bilgilendirilmesine ihtiyaç duyulduğunu da ortaya çıkardı. Genel olarak KETEM'deki ücretsiz hizmetlerden yüzde 64 oranında haberdar olunduğu, hasta ve yakınlarının yüzde 82'sinin KETEM'deki ücretsiz hizmetlerden faydalanmadığı görüldü.

Kanser tedavi sürecinde hastaların ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı oranının düşük olduğunu da gösteren sonuçlar, hasta ve yakınlarının yüzde 68'inin tedavilerine dair klinik çalışmayla ilgili bilgi sahibi olmadığını, yüzde 75'inin de tedavi gördüğü merkezde hastalıkla ilgili klinik çalışmalara dair bilgilendirilmediğini ortaya koydu.

Toplantı öncesinde, Eren Ergene tarafından flamenko dans gösterisi de yapıldı.